Verbeteren internationaal maatschappelijk verantwoord ondernemen

In de Europese Unie is op 24 mei 2024 de EU-richtlijn Corporate Sustainability Due Diligence Directive (CSDDD) aangenomen. Deze wet verplicht bedrijven om internationaal maatschappelijk verantwoord te ondernemen. Dit betekent dat grote bedrijven in Europa moeten kijken wat voor negatieve effecten zij hebben op mens en milieu, ook in andere landen. Ook betekent het dat zij die negatieve effecten moeten aanpakken.

Op 25 juli 2024 is de Europese wet formeel in werking getreden. Vanaf dat moment hebben lidstaten 3 jaar de tijd om deze om te zetten in nationale wetgeving en een toezichthouder aan te wijzen. Een jaar daarna wordt de nationale wet van toepassing op de eerste groep bedrijven. Nederland is gestart met de nationale implementatie van deze wet. Die bestaat uit de volgende stappen:

• Europese publicatie van de wet
  De Europese Unie heeft de wet officieel gepubliceerd. Nederland werkt aan de nationale  implementatie van deze wet.
• Kwaliteitstoetsen
  Bij het maken van deze wet worden een aantal eisen en voorwaarden meegenomen, zoals de regeldruk voor ondernemers en effecten op ontwikkelingslanden.
• Internetconsultatie
  Burgers, instellingen en bedrijven hebben van 18 november 2024 tot en met 29 december 2024 de kans gekregen om in een online raadpleging te reageren op het concept-wetsvoorstel.
• Advies Raad van State
  De Raad van State (RvS) adviseert over alle wetsvoorstellen die naar de Tweede en Eerste Kamer gaan. De RvS bekijkt of het wetsvoorstel uit te voeren is en niet in strijd is met de Grondwet.
• Behandeling Tweede- en Eerste Kamer
  In de Tweede- en Eerste Kamer wordt het wetsvoorstel eerst behandeld in een gespecialiseerde commissie. Daarna volgt het plenaire debat en wordt er gestemd over de wet.
• Nationale inwerkingtreding van de wet
  In de wet staat het moment waarop een wet ingaat, of wanneer dat moment wordt vastgesteld in een Koninklijk Besluit (KB). De wet (en eventueel KB) moeten in het Staatsblad worden geplaatst om in te gaan.

Op 26 februari 2025 presenteerde de Europese Commissie het Omnibus I-voorstel met wijzigingen van 3 Europese wetten, waaronder de CSDDD.  Hierover wordt nu onderhandeld tussen de EU-lidstaten en in het Europees Parlement.

Anti-dwangarbeidverordening (Forced Labour Regulation)

Daarnaast is op 13 december 2024 de Europese Anti-dwangarbeidverordening in werking getreden. Deze wet verbiedt bedrijven om producten gemaakt met dwangarbeid aan te bieden op de Europese markt of daarvandaan uit te voeren. De wet geldt voor alle bedrijven, producten en economische sectoren. De regels gaan gelden vanaf 14 december 2027. Bedrijven kunnen zich voorbereiden door gepaste zorgvuldigheid toe te passen in hun ketens zoals beschreven in de OESO-richtlijnen. Op die manier kunnen ze dwangarbeid in kaart brengen en tegengaan.

Nederland werkt aan de uitvoering van de Anti-dwangarbeidverordening, en heeft tot 14 december 2027 om 1 of meerdere toezichthouder(s) aan te wijzen voor het vaststellen van dwangarbeid en het handhaven van besluiten in Nederland. De Europese Commissie is verantwoordelijk voor het onderzoek doen naar en vaststellen van dwangarbeid buiten de Europese Unie.   

Meer informatie over (de voortgang van) IMVO-wetten en -regels is te vinden bij het MVO-steunpunt.

De overheid moedigt IMVO aan, en stelt voorwaarden aan bedrijven die aan de overheid willen verkopen of steun willen ontvangen. Denk bijvoorbeeld aan bedrijven die bedrijfskleding aan de overheid leveren of op een economische handelsmissie gaan. Als bedrijven steun willen ontvangen, moeten zij verklaren dat zij zaken doen in lijn met de OESO-richtlijnen. Daarnaast moeten  leveranciers van de overheid in risicosectoren IMVO-actieplannen aanleveren en actief in gesprek gaan over het onderwerp.

De overheid stelt subsidie beschikbaar aan bedrijven die sociaal duurzamer willen werken. Dat betekent dat ze sociale risico’s in de keten aanpakken door de inkomens, lonen en arbeidsomstandigheden te verbeteren en kinderarbeid te bestrijden. Daarmee ondersteunt de subsidie bedrijven om hun verantwoordelijkheid te nemen onder bestaande wetgeving zoals de CSDDD. Subsidie aanvragen kan via het Subsidieprogramma Verantwoord Ondernemen (SPVO, voorheen SSF).

Als bedrijven aanspraak willen maken op subsidie, moeten zij laten zien dat zij stappen zetten om de OESO-richtlijnen voor IMVO te volgen.

De overheid biedt sectoren de mogelijkheid om met elkaar afspraken te maken over IMVO. Hiervoor worden IMVO-sectorovereenkomsten opgesteld. Binnen deze overeenkomsten kunnen bedrijven en maatschappelijke organisaties samenwerken om risico’s te voorkomen en beperken op het gebied van mensenrechten, werkomstandigheden en milieu. Deze aanpak is de opvolger van de sectorale IMVO-convenanten en loopt van 2024 tot 2030.

De overheid ondersteunt bedrijven om maatschappelijk verantwoord te ondernemen. Daarom is er een MVO-steunpunt dat bedrijven helpt bij vragen over IMVO. 

Bovendien kunnen bedrijven met de MVO-risicochecker beter zicht krijgen op de IMVO-risico’s waar zij mee te maken kunnen krijgen. Ook kunnen zij de OESO Due Diligence Handreiking gebruiken als hulp bij het maken van IMVO-beleid.

Landen die de OESO-richtlijnen onderschrijven hebben een Nationaal Contactpunt (NCP). Het NCP geeft voorlichting aan o.a. bedrijven over de OESO-richtlijnen en hoe deze toe te passen. Het NCP behandelt ook meldingen van individuen en organisaties die een meningsverschil hebben over de toepassing van de OESO-richtlijnen door bedrijven.